काठमाडौं । बेलायतबाट सञ्चालित गोर्खा मिडियाले पाँचौ वार्षिकोत्सको अवसरमा समाजसेवी, कलाकार, खेलाडीलगायतलाई सम्मान गरेको छ ।
अल्डरसटस्थित द प्यालेस रेस्टुरेन्टमा १४ सेप्टेम्बर २०२५ मा आयोजित वार्षिकोत्स्व समारोहमा बेलायतमा रहेर गोर्खाहरूको हकअधिकारका लागि लामो समयदेखि संघर्षरत अधिकारकर्मी एवं बीजीडब्लुएसका अध्यक्ष मेजर रिटायर्ड टिकेन्द्र दल देवान जेपी, समाजसेवी तथा राजनीतिज्ञ काउन्सिलर नीना गुरुङ, समाजसेवी तथा तमु प्ये ल्हु संघ यूकेका संस्थापक उपाध्यक्ष तथा समाजसेवी सोम त्होर्जे तमु, नृत्य निर्देशक एवं प्रशिक्षक कविता घर्ती मगर गुरुङ, गिनिज बुकमा नाम लेखाउन सफल एथलेटिक्स खेलाडी एवं प्रशिक्षक सन्तोष राई, गायिका पवित्र गुरुङलाई सम्मान गरिएको हो । नृत्य निर्देशक घर्ती गुरुङ र गायिका गुरुङलाई जनही १५ हजारसमेत पुरस्कार दिइएको थियो । कर्मचारीतर्फ पत्रकार सीताराम गुरागाईं २० हजार रुपैयाँ नगदसहित सम्मानित भए ।
समाजसेवी सोम र पत्रकार गुरागाईं नेपालमा भएकाले सम्मानपत्र र नगद पछि प्रदान गरिने जनाइएको छ ।
उनीहरुलाई प्रबन्ध निर्देशक मिलन तमु गुरुङ, प्रमुख अतिथि नेपाली दूतावास लन्डनका उपनियोग प्रमुख विपिन दुवाडी, विशेष अतिथि नेपाल पत्रकार महासंघ बेलायतकी अध्यक्ष बिमला सेने, गोर्खा मिडियाका सल्लाहकार एवं संस्कृतिविद् एकेन्द्र गुरुङले खादा, प्रमाणपत्र, नगद, दोसल्ला, मायाको चिनो सम्मान गरे ।
कार्यक्रममा स्वागत मन्तव्य सल्लाहकार एकेन्द्र गुरुङले राखेका थिए भने सहसम्पादक प्रकाश गुरुङले कार्यक्रम सञ्चालन गरेका थिए । गोर्खा मिडिया सन् २०२० सेप्टेम्बर १४ मा स्थापना भएको हो । सेवानिवृत्त गोर्खा, फोटो पत्रकार तथा समाजसेवी मिलन तमुको एकल स्वामित्वमा 'सूचना र सामाजिक सेवा सँगसँगै' मुख्य सन्देशसहित सुरु गरिएको यो समाचार संस्थाले विभिन्न कठिनाइका बाबजुद अविच्छिन्न यात्रामा अघि बढिरहेको छ ।
को हुन् सम्मानित र पुरस्कृत हुनेहरु ?
- मेजर (रिटायर्ड) टिकेन्द्र दल देवान जेपी
१८औं शताब्दीमा सङ्खुवासभा जिल्ला, चैनपुरबाट दार्जीलिङ पढ्न जानुभएका उहाँका बाजेले उतै घरजम गर्नुभएको थियो । उहाँका बाजे सरदार बहादुर भीम दल देवान, पश्चिम बंगाल प्रहरीका पहिलो नेपाली सुपरिन्टेन्डेन्ट बन्नुभएको ऐतिहासिक गौरव छ ।
कान्छा छोरा सब-इन्स्पेक्टर सी.डी. देवान र याङ्जी लामा देवानको कोखबाट मेजर टिकेन्द्र दल देवानको जन्म सन् १९५३ मा खर्स्याङ, दार्जीलिङ, पश्चिम बंगालमा भएको थियो । शिक्षा गोथल्स मेमोरियल स्कुलबाट प्राप्त गरेपछि, उहाँ सन् १९७१ मा ब्रिटिस गोर्खा सेनामा भर्ती हुनुभयो । ३१ वर्ष लामो उत्कृष्ट सैनिक सेवापछि मेजरको पदमा निवृत्त हुनुभयो ।
सामुदायिक सेवा र नेतृत्व
सेनाबाट निवृत्त भएपछि पनि मेजर देवानको सेवा भावना रोकिएन । बेलायतमा स्थापना भएको पहिलो गोर्खा भेटेरान संस्था ब्रिटिस गोर्खा वेलफेयर सोसाइटीका अध्यक्षका रूपमा उहाँ सन् २००३ देखि सक्रिय हुनुहुन्छ । उहाँकै नेतृत्वमा सन् २००४ मा बेलायत सरकारले गोर्खा सैनिकहरूलाई ब्रिटिस नागरिकता प्रदान गर्ने ऐतिहासिक निर्णय गरेको थियो । गोर्खा समुदायका हकहितका साथै, स्थानीय बेलायती समुदायमा पनि उहाँको उल्लेखनीय योगदान रहेको छ ।
स्थानीय नेतृत्व र सम्मानहरू
• फार्नबोरो र सरे काउन्टीका विभिन्न विद्यालयहरूमा गभर्नरको रूपमा योगदान
• डन एलेन अवार्ड – बेलायतमा नयाँ आइपुगेका गोर्खा समुदायलाई सेवा पुर्याएको योगदानको लागि
• सरे एण्ड बोर्डर्स पार्टनरशिप एनएचएस फाउन्डेसन ट्रस्टका गभर्नर
• नोर्थन ह्याम्पशायर कन्स्टेबुलरी IAG को सदस्य
• OCU कमाण्डर पुरस्कार – सामुदायिक सम्बन्ध सुदृढीकरणको योगदानको लागि
• एसियन एचिभर्स अवार्ड २०११ – विशेष सामुदायिक योगदानको लागि
• नेपाली मिडिया यूके (२०१३) – बेलायतमा शीर्ष १० नेपाली व्यक्तित्वहरू मध्ये एक
न्यायप्रणाली र गोर्खा हकहितमा सक्रियता
उहाँले ब्रिटिस सेनामा ३१ वर्ष सेवा गरेपछि ११ वर्ष बेलायत सरकारको सिभिल सर्भेन्ट भएर योगदान दिनुभयो । सन् २०१३ देखि “जस्टिस अफ पीस” (Justice of the Peace) पदमा रहँदै आउनुभएको छ ।
यससँगै, गोर्खा सैनिक र तिनका आश्रितहरूका व्यक्तिगत समस्यामा कल्याणकारी सहायता पुर्याउनुका साथै, लामो समयदेखि थाती रहेका गोर्खा मुद्दा समाधान गर्न बेलायत र नेपाल सरकारबीचको वार्तामा संलग्न गोर्खा प्रतिनिधि परिषद्का सदस्यको रूपमा पनि सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्दै आउनुभएको छ । मेजर देवान एक असल सैनिक, कुशल नेतृत्वकर्ता र समाजसेवी हुनुहुन्। गोर्खा समुदायका हकहितका लागि उहाँले पुर्याएको योगदान, निष्ठा र समर्पण सदा प्रशंसायोग्य रहनेछ ।
नीनाको जन्म हङकङमा भएको थियो। जब उहाँका बुबा रोयल गोर्खा राइफल्समा कार्यरत हुनुहुन्थ्यो । उहाँ पूर्वगोर्खा सैनिक प्रेमबहादुर गुरुङ र कास्की पोखराको धम्पुसगाउँकी पूर्वप्राथमिक शिक्षिका श्रीमती जोगन सुबा गुरुङकी दोस्रो सन्तान हुनुहुन्छ । नीनाले आफ्नो प्राथमिक र माध्यमिक शिक्षा काठमाडौँको ज्ञानोदय बाल बाटिका स्कूलबाट पूरा गर्नुभयो । उहाँ स्कुलका हेड गर्ल हुनुहुन्थ्यो र एसएलसी प्रथम श्रेणीमा उत्तीर्ण गर्नुभयो ।
हाई स्कूल पछि, नीनाले जापानी अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थासँग छोटो समय काम गर्नुभयो । जसले नेपालका सडक बालबालिकाहरूको लागि कृषि सहयोग र शैक्षिक अवसरहरूलाई प्रवर्द्धन गर्यो। त्यसपछि हङकङमा उच्च अदालत र प्रहरीमा दोभाषेको रूपमा काम गर्न जानुभयो ।
नीना पहिलो पटक सन् १९९९ सालमा मेडस्टोनको इन्भिक्टा ब्यारेक्समा Queen's गोर्खा इन्जिनियर पल्टनमा कार्यरत आफ्नो ब्रिटिश गोर्खा पति ताइकाजी गुरुङसँग बेलायत आएकी थिइन्। त्यसको लगत्तै, उनी गोर्खा वेलफेयर सपोर्ट वर्करको काममा नियुक्त भईन्। जसले गोर्खा सैनिकहरूको परिवारलाई शिक्षा, स्वास्थ्य, आवास र कल्याण सम्बन्धी मामिलाहरूमा सहयोग गर्ने महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ।
नीनाको परिवार २००५ सालमा ब्रोम्प्टन, मेडवे भन्ने ठाउँमा सर्नुभयो। आफ्ना दुई छोरीहरूलाई हुर्काउँदै गर्दा, नीनाको शिक्षामा फर्कने इच्छा फेरि जाग्यो र उनले मिड-केन्ट कलेजमा स्वास्थ्य र सामाजिक हेरचाह बिषयमा डिस्टिङक्सनका साथ कोर्स पुरि गरिन्। यस उपलब्धिबाट प्रेरित भएर उनले पछि मेडवेको केन्ट विश्वविद्यालयबाट पनि सोसियल वर्क विषयमा फस्ट क्लास अनर्स प्राप्त गरिन्। आफ्नो अध्ययनको साथसाथै नीनाले पाँच वर्षसम्म अत्यधिक लोकप्रिय वेबसाइट Gurkhas.com को इडिटर इन-चीफको रूपमा पनि सम्मानित भूमिका निभाएकी थिइन्। समान अधिकारका लागि गोर्खा संगठनहरूको अभियानलाई प्रकाश पार्नमा प्रमुख भूमिका खेलेकी थिइन्। जसमा डेम जोआना लुम्लीद्वारा समर्थित प्रमुख गोर्खा न्याय अभियान पनि समावेश थियो।
विश्वविद्यालयबाट स्नातक गरेपछि नीनाले एक योग्य सामाजिक कार्यकर्ताको रूपमा आफ्नो भूमिका सुरु गरिन्। यद्यपि गोर्खा सैनिकहरूले स्थानीय सेवाहरूमा बोझ थपेको बारेमा विवादास्पद रिपोर्टहरू चर्चामा आउन थाले। नीनाले बेलायतमा गोर्खा बसोबास र एकीकरण प्रक्रियामा एक महत्वपूर्ण अनुसन्धान गरे। बेलायतमा सेवानिवृत्त ब्रिटिश गोर्खाहरूको बसोबास प्रक्रियाको लागि सरकारको उपयुक्त सहयोग र पूर्वाधारको योजनाको अभाव प्रकट गर्यो। उल्लेखनीय कुरा के छ भने अनुसन्धानले यो पनि हाइलाइट गर्यो कि सेवानिवृत्त गोर्खाहरूको सार्वजनिक कोषमा निर्भरताको बारेमा गलत जानकारी दिइएको मिडिया बाजी गरिएको सार्वजनिक धारणाको विपरीत, काम गर्ने उमेरका गोर्खाहरू वास्तवमा बेलायतमा "सबैभन्दा आर्थिक रूपमा सक्रिय र आत्मनिर्भर सामाजिक समूह" थिए। यी महत्त्वपूर्ण निष्कर्षहरूले तुरुन्तै गलत जानकारी र अविश्वासलाई शान्त पारे र त्यसको लगत्तै, समुदाय र स्थानीय सरकार विभागले बेलायतका विभिन्न भागहरूमा सेवानिवृत्त ब्रिटिश गोर्खा सैनिकहरूको एकीकरण प्रक्रियालाई सहयोग गर्न £१.५ मिलियन जारी गर्यो। पछि केन्ट विश्वविद्यालयले यस क्षेत्रमा नेपाली समुदाय र गोर्खा रेजिमेन्टहरूको बहादुरी र योगदानलाई मान्यता दिन ५ वर्षको लागि गोर्खा छात्रवृत्ति पनि स्थापना गर्यो।
नीनासँग अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र सामाजिक नीतिमा स्नातकोत्तर डिग्री पनि छ र हेरचाह, पालनपोषण र धर्मपुत्र ग्रहण गर्ने बालबालिका सहित विशेषज्ञ बाल सेवाहरूमा काम गर्ने र नेतृत्व गर्ने १५ वर्ष भन्दा बढी अनुभव छ। नीनाको टोलीले ४०० भन्दा बढी जोखिममा रहेका बालबालिकाहरूको सफल मिलान, नियुक्ति र धर्मपुत्र ग्रहणको निरीक्षण गरेको थियो। उनले अनगिन्ती सामाजिक कार्यका विद्यार्थीहरू, नयाँ योग्य सामाजिक कार्यकर्ताहरू, वरिष्ठ अभ्यासकर्ताहरू र आकांक्षी ब्ल्याक एन्ड माइनोरटी एथनिक नेताहरूलाई पनि मार्गदर्शन गरेकी छिन्।
नीनाले यसअघि गोर्खा नेपाली समुदाय मेडवेको पहिलो महिला अध्यक्षको रूपमा नेतृत्व गरिसकेकी छिन् र हाल सल्लाहकारहरू मध्ये एक हुन्। २०१५ को विनाशकारी नेपाल भूकम्पको समयमा, नीना र "गोर्खा नेप्लिज कम्युनिटी मेडवे" कार्यकारी समितिले मेडवेका बासिन्दाहरू, मिडिया र अन्य अल्पसंख्यक जातीय समूहहरूको सहयोगमा £२०,००० भन्दा बढी रकम उठाए र नेपालको सबैभन्दा बढी प्रभावित क्षेत्रहरूमा पुनर्निर्माण र राहत प्रयासहरूलाई सहयोग गर्न प्रयोग गरिएको थियो।
नीना बौद्ध समुदाय केन्द्र युके, डायमंड बुद्धिस्ट केन्द्र युके, मेडवे-आधारित परोपकारी संस्थाहरू, सेकेन्ड चान्स मेडवे र अल सेन्ट्स कम्युनिटी प्रोजेक्ट ट्रस्टकी ट्रस्टी हुन्। नीना अल सेन्ट्स प्राइमरी स्कूल, चथममा स्कूल गभर्नर र फ्रेन्च हस्पिटल-रोचेस्टर, आइकन थिएटर र चथम मेरिटाइम ट्रस्टकी निर्देशक पनि हुन्।
नीना लामो समयदेखि युनिसन सदस्य हुन् र कोभिड महामारी पछि लेबर पार्टीमा सामेल भइन्। नीनालाई चथम सेन्ट्रल र ब्रोम्प्टन वार्डको लागि मेडवे लेबर उम्मेदवारको रूपमा छनोट गरिएको थियो र ४ मे २०२५ मा वार्ड काउन्सिलरको रूपमा निर्वाचित गरिएको थियो। मेडवेमा लेबरले पहिलो पटक विजय हासिल गर्यो। त्यसको लगत्तै, मेडवे लेबर समूहले उनलाई मेयरको भूमिकाको लागि मनोनित गर्यो। उनको 'अदम्य भावना, स्थायी सकारात्मकता, निस्वार्थ सेवा, साहस, टिम स्प्रिट र सबै सही कारणहरूको लागि उभिने लिडररको रुपमा चिनियो। २४ मे २०२५ मा, पहिलो पटक काउन्सिलरको रूपमा निर्वाचित भएको २० दिन पछि, नीनाले मेडवेमा पहिलो लेबर प्रशासनको पहिलो मेयर, बेलायतमा पहिलो महिला नेपाली र गोर्खा सम्पदा मेयर, पहिलो महिला अल्पसंख्यक जातीय मेयर र मेडवेमा पहिलो बौद्ध मेयरको रूपमा इतिहास रचे।
आफ्नो मेयर पदको वर्षमा, मेडवे काउन्सिलले पोखरा महानगरपालिकाका मेयर धनराज आचार्यबाट मित्रताको प्रस्ताव स्वीकार गर्यो, र यसरी मेडवे र नेपालको पोखरा महानगरपालिका बीच स्थायी औपचारिक मित्रता स्थापित गर्यो।
सम्पूर्ण मेडवे समुदायलाई एकसाथ ल्याउन, खुला विचार, एकता, करुणा र सामुदायिक शक्तिलाई प्रवर्द्धन गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेकोमा नीनालाई मेडवेभरि मान्यता दिइएको छ। आफ्नो शब्द, आचरण र कार्यहरू मार्फत, नीनालाई समाजका सबै वर्गहरूले विश्वास र उच्च अपेक्षाहरूलाई दृढतापूर्वक कायम राखेको, आदर्श पहिलो नागरिकको मूल्यमान्यता, नैतिक मापदण्ड र मर्यादालाई मूर्त रूप दिएकोमा मान्यता दिएका थिए। अत्यधिक सार्वजनिक-मुख्य भूमिकामा, नीनाले सार्वजनिक सेवाका ७ सिद्धान्तहरू - निस्वार्थता, निष्ठा, वस्तुनिष्ठता, जवाफदेहिता, खुलापन, इमानदारी र नेतृत्वलाई मूर्त रूप दिएकी थिइन् र सम्पूर्ण बरोमा लगानी गरेको निष्पक्ष, इमान्दार, बलियो, एकताबद्ध र अग्रगामी सोच भएकोमा बरोबाट धन्यवाद दिइएको थियो।
नीनाको मेयरको कार्यकालमा, मेडवेले छिमेकी बरो र शहरहरू, साथै विश्वभरका देशहरू जस्तै जापानी शहरहरू योकोसुका र इटो, चीनको फोशान शहर र नेपालको पोखरा महानगरपालिकासँगको सम्बन्धलाई उल्लेखनीय रूपमा बलियो बनायो।
आफ्नो मेयरको वर्षमा, नीनाले आफ्ना ३ छनोट गरिएका परोपकारी संस्थाहरू साफा, युक्रेनीहरूका लागि मेडवे मद्दत र युवा मेडवेका लागि लगभग £९००० पनि उठाए।
मेडवेको मेयरको रूपमा अत्यधिक सफल कार्यकाल पछि, नीनाले काउन्सिल नेताले सम्पदा, संस्कृति, फुर्सद र खेलकुदका लागि पोर्टफोलियो धारकको रूपमा क्याबिनेट सदस्यको प्रतिष्ठित भूमिकामा सामेल हुन आमन्त्रित गर्नु अघि छोटो समयको लागि काउन्सिलर आचरण समितिको अध्यक्षको भूमिका सम्हालेकी थिइन्। नीना समावेशीता, पहुँच र सामुदायिक संलग्नताको एक ठूलो च्याम्पियन हुन् र यस महत्त्वपूर्ण भूमिकामा, नीनाले प्रमुख परियोजनाहरू, रणनीतिक पहलहरू, र पोर्टफोलियोको प्राथमिकताहरूको सक्रिय सार्वजनिक प्रतिनिधित्व मार्फत महत्त्वपूर्ण सकारात्मक प्रभाव पारेकी छिन्। प्रमुख राष्ट्रिय र क्षेत्रीय रणनीतिक सरोकारवालाहरूबाट मेडवेको सम्पदा, संस्कृति, खेलकुद र फुर्सद पूर्वाधारमा महत्त्वपूर्ण लगानीको वकालत र निरीक्षण गर्न महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेकी छिन्। यी लगानीहरूद्वारा सञ्चालित परियोजनाहरूले समुदायको आवश्यकताहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा सम्बोधन गर्छन् र मेडवेभरिका बासिन्दाहरूलाई फाइदा पुर्याउँछन् ।
- समाजसेवी सोम त्होर्जे तमु
समाजसेवा र परोपकारी कार्यमा अद्वितीय सोम त्होर्जे तमुले परदेशमा पनि आफ्नो धर्म, संस्कार, संस्कृति, भाषा र भेषभुषा जगेर्नाका लागि सन् २००५ मा तमु प्ये ल्हु संघ युके स्थापना गराउन विशेष भूमिका खेल्नुभयो । संस्थापक उपाध्यक्ष सोमले दुई कार्यकाल उपाध्यक्ष र दुई कार्यकाल अध्यक्षको पद सम्हालेर समाज र समुदायको सेवा गर्नुभयो ।
कास्कीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका (साविक भदौरे तामागी गाविस वडा नं.१) भदौरे देउरालीमा बाबा खेमबहादुर त्होर्जे तमु र आमा बिरसिरी योज तमुको कोखबाट कान्छा छोराको रुपमा सन् १९६८ मा जन्मिनुभएका सोम त्होर्जे तमु हाल तमु प्ये ल्हु संघ युकेको सल्लाहकारको रुपमा सक्रिय हुनुहुन्छ । उहाँ आफ्नो गाउँको श्री बहादुरे माध्यमिक विद्यालयको प्रमुख चन्ददाता पनि हुनुहन्छ । उहाँले करिब चार लाखको लागतमा विद्यालयको प्रवेशद्वार निर्माण गरिदिनुभएको छ । यस बाहेक विद्यालयको सहयोगार्थ र शिक्षकको तलबका लागि तत्कालीन समयमा हरेक वर्ष दुई-दुई लाख आर्थिक सहयोग पठाउने गर्नुभएको थियो ।
शिक्षालाई उज्यालोको प्रतिक ठान्नु हुने उहाँले दशकदेखि तमु साँस्कृतिक प्रतिष्ठान पोखराको सक्रियतामा एकजना जेहेन्दार विद्यार्थीलाई छात्रबृत्ति प्रदान गर्दै आउनुभएको छ भने बेलायतमा तमु प्ये ल्हु संघ युकेको सामुदायीक भवन तथा कोईंबो निर्माण सहयोगार्थ एभरेष्ट म्याराथन-२०१७ मा भाग लिएर सत्ताईस हजार सात सय पैचालिस पाउण्ड च्यारिटी संकलन गराउनुभएको थियो ।
त्यसैगरी तमु जातिको धर्म, संस्कार र सँस्कृति उत्थान र विकासको लागि क्होंइवों निर्माण सहयोगार्थ प्रति-कहाँईवो पचास हजारभन्दा बढी आर्थिक सहयोग दिँदै आउनु भएको छ भने हालै घान्द्रुकमा निर्माणाधीन क्होँईबोको सहयोगार्थ र क्होला सोँप्रे व्होमा निर्मित क्होँईबोको जिर्णोद्वारका लागि अन्नपूर्ण म्याराथनमा सहभागी भएर चौध लाख सत्ताईस हजार सात सय एकाउन्न रुपैयाँ संकलन गरी बुझाउनुभएको छ । उहाँका यी र यस्तै उदाहरणीय कामले उहाँलाई बेलायत र नेपालमा अब्बल समाजसेवीको श्रेणीमा उभ्याएको छ ।
परिवारमा तीनजना दाजु र एकजना दिदीपछिका कान्छो सदस्य हुनुको कारण बाबा-आमा, दाजुहरु र दिदीको मायामा हुर्किन पाउनुभयो उहाँले । रमाइलो भदौरे देउराली गाउँमा बाल्यकाल बिताएका सोम त्होर्जे तमुले तत्कालीन श्री बहादुरे प्राथमिक विद्यालयमा कक्षा तीनसम्म अध्ययन गर्नुभएको थियो भने ताल बराही मावि बैदामबाट माध्यमिक तहको शिक्षा पूरा गर्नुभयो । फुटबल र भलिबल खेल्न सिपालु सोम दौडमा पनि ज्यादै तेज ।
अनुशासित, ईमान्दार र जेहेन्दार सोम कक्षा १० मा अध्ययन गरिरहेको कलिलो उमेरमा सन् १९८७ मा बेलायती सेनामा भर्ती हुनुभयो । भर्ती लाएर हङकङ गएका उहाँले हङकङमा सैन्य तालिम पूरा गरेर १/२ गोर्खा रेजिमेन्टमा आबद्ध भई सोह्र बर्षको सैनिक जीवन बिताउँदै सन् २००३ डिसेम्बरमा अवकाश लिएर जन्मभूमि फर्किनु भयो ।
बेलायती सेनामा रहँदा उहाँले हङकङ, ब्रुनाई, चीन, क्यानाडा, बेलिज, होण्डुरस, साईप्रस, जर्मन, फ्रान्स, स्विटजरल्यान्ड, मलेसिया, सिंगापुर, मकाउ, कोरिया र भारतलगायतका देशहरुको भ्रमण गर्नुभयो । बेलायती सेनाबाट सन् १९५० मा पहिलो छुट्टीमा घर आएर बबिता प्हच्यु तमुसँग लगनगाँठो बाँधेका सोम त्होर्जे तमुको दुई सन्तान सोवित र निकिता हुनुहुन्छ । तर अहिले पुनम ल्हेंगे तमु बुहारी र नातिनी ओसको थपिनुभएको छ । अवकाश लिएर घरदेश फर्किएका सोम त्होर्जे तमुलाई छोटो समयमा नै बेलायत आउने अवसर मिल्यो । त्यसपछि सन् २००४ को डिसेम्बर महिनामा बेलायत आएर मिलिटरी प्रोभेस्ट गार्ड सर्भिस (एमपीजीएस) मा भर्ना भई सन् २००५ सालदेखि हालसम्म कार्यरत हुनुहुन्छ ।
- कोरियोग्राफर कबिता घर्ती मगर गुरुङ
प्रवासी जीवनमा पनि कलाकारितालाई नबिर्सिने प्रतिभा हुनुहुन्छ, कबिता घर्ती मगर गुरुङ । नृत्य निर्देशक तथा प्रशिक्षकको पहिचान बनाउनुभएकी कविता हाल बेलायतको ओकिङमा बस्दै आउनुभएको छ ।
बुवा भागीराम घर्ती मगर र आमा पद्मादेवी घर्ती मगरको कोखबाट नेपालको सल्यान जिल्ला शारदा नगरपालिकामा जन्मनुभएकी कविताले औपचारिक शिक्षा नृत्य विधामा लिनुभयो भने यस क्षेत्रमा थुप्रै अनुभव संगाल्नुभएको छ । उहाँले नृत्य-चरिया, कत्थक लोक नृत्य विषयमा पद्मकन्या कलेज काठमाडौंबाट आईए अर्थात् प्रवीणता प्रमाणपत्र तह उत्तीर्ण गर्नुभयो । एक वर्षे डिप्लोमा डान्स कोर्स गर्नुभयो राष्ट्रिय नाचघर काठमाडौं नेपालमा ।
नेपालमा हुँदा शिक्षा र विभिन्न कार्यक्रममा सहभागी हुनुभएकी कविताले बेलायत आउनुभएपछि पनि आफ्नो सानैदेखिको रुचीलाई परित्याग गर्नुभएन । बेलायतमा विभिन्न संस्थामा आबद्ध हुने र विशेषगरी नेपाली मौलिक कार्यक्रमहरुमा कुनै न कुनै रुपमा आफूलाई प्रस्तुत गर्दै आउनुभएको छ उहाँले ।
सयपत्री नेपाली साँस्कृतिक समूह यूकेमा नृत्य कक्षा सञ्चालन गर्नुभएका उहाँ सोही संस्थाकी संस्थापक सदस्य,ट्रष्टी एवं नृत्य निर्देशक हुनुहुन्छ । ओकिङ नेपाली समाजको सल्लाहकारको जिम्मेवारीमा रहनुभएकी कविता ईनास यूकेको भूपू सदस्य पनि रहनुभएको छ ।
संस्थागत आबद्धता मात्रै होइन आफ्नो कलालाई मञ्चसम्म पुर्याउने र नयाँ पुस्तालाई प्रशिक्षित गराउने काममा उहाँको ध्यान जाने गरेको छ । कविताले बेलायतमै लोकप्रिय र प्रतिष्ठित गोर्खा कपमा २०१९ देखि २०२४ सम्म र ग्रेटर रश्मूर नेपाली कम्युनिटी यूकेमा २०२२ देखि २०२४ सम्म नृत्य निर्देशन गर्नुभयो ।
उहाँसँग नृत्य प्रतियोगिता निर्णायकको भूमिका निभाएको अनुभव पनि छ । कविता, मगर गट ट्यालेन्ट २०२२, मिसेस नेपाल युनिभर्स यूके २०२२, नेपाली मेला २०१९ देखि २०२३ सम्म, मोना बेल्जियम-२०१५ र तमुधीं लन्डन एकाइले आयोजना गरेको नृत्य प्रतियोगितामा पनि जुरीको भूमिका खेल्नुभयो ।
देश, परदेश जहाँ हुँदा पनि कलाकारितालाई प्राथमिकता दिइ अघि बढिरहनुभएका नृत्य निर्देशक तथा निर्णायक कविताले विभिन्न सम्मान तथा पदक पनि प्राप्त गर्नुभएको छ । कविताले गायनमा प्रथम पुरस्कार राजा वीरेन्द्रबाट, तमुधीं यूकेबाट स्टार सपोर्टर अवार्ड २०२२४ तथा कौडा गीत 'तिमी मेरो पहिलो माया हो' र 'के सन्देश म परदेश जानेलाई'बाट अवार्ड जित्नु भएको छ ।
बहुप्रतिभाशाली गायिका पवित्रा गुरुङलाई धेरैले ‘नुवाकोटे कान्छी’ भनेर चिन्नुहुन्छ । नुवाकोटको दुप्चेश्वर गाउँपालिकास्थित गोल्फुभन्ज्याङमा जन्मिनुभएकी पवित्राा ‘द भ्वाइस अफ नेपाल’ सिजन ४ मा सहभागी भएपछि भने देश, विदेशमा चर्चा बटुल्नुभयो । पार्श्व गायनमा अब्बल पवित्रा मातृभाषाको गीत गाउन उत्तिकै दरिली हुनुहुन्छ । सात वर्षदेखि गान्धर्व संगीत विद्यालयमार्फत शास्त्रीय संगीतको औपचारिक शिक्षा लिइरहनुभएको उहाँले नेपाली संगीतप्रेमीको मनमा विशेष स्थान बनाउँदै गइरहनुभएको छ ।
सांगीतिक भ्रमणमा बेलायतमा रहनुभएकी पवित्राले अगस्ट ३१ मा आफ्नो गायकी प्रतिभालाई थप सानदार ढंगले प्रस्तुत गर्नुभयो । 'म्युजिकल सोलो विथ पवित्र गुरुङ एन्ड डीएमटी ब्यान्ड च्यारिटी नाइट' गोर्खा मिडियाका प्रबन्ध निर्देशक मिलन तमु र सहसम्पादक प्रकाश गुरुङको अगुवाइमा भएको हो । पवित्राले प्रारम्भिक शिक्षा लिएको गोल्फुभन्ज्याङ माध्यमिक विद्यालयको सहयोगार्थ च्यारिटी पवित्राको एकल गायन भएको आयोजना गरिएको हो ।
शान्त र लजालु स्वभाव र गहकिलो स्वरकी धनी पवित्राको ‘लैँ सारा मूनसम्म’, ‘मारै ट झलल’ र ‘रोधी घर (कौडा)’ले युट्युबमा मिलियनभन्दा बढी भ्युज पाइसकेको छ । ‘दिलसुबा’, ‘सँगै जुनी काटौंला’, ‘च्याङबा’जस्ता चर्चित गीतमा पनि उहाँको आवाज सुनिन्छ ।
‘द भ्वाइस अफ नेपाल’मा सिने गुरुङको ‘मन किन रुन्छ यो मन’ गाएर सबैको ध्यान खिच्न सफल हुनुभएकी पवित्राले छोटो समयमै नेपाली संगीतप्रेमीहरूको मन जित्न सफल हुनुभयो । धेरैले उहाँमा असीम सम्भावना रहेको ठान्दछन् ।
दुर्गमगाउँ गोल्फुभन्ज्याङ निम्न माध्यमिक विद्यालयमा अध्ययन गर्नुभएकी पवित्रा गुरुङ आफ्नो सफल सांगीतिक यात्राको श्रेय गुरु चन्दनकुमार श्रेष्ठ, दिदी गरिमा गुरुङ, परिवारका प्रिय सदस्यहरू र सबै शुभचिन्तकहरूलाई दिनुहुन्छ ।
- खेलाडी एवं प्रशिक्षक सन्तोष राई
पिता गोपाल राई र माता भक्त माया राईको कोखबाट सन् १९८१ सालमा धरान सुन्सरीमा जन्मेका हुन्। प्रारम्भिक शिक्षा गोर्खा चिल्ड्रेन स्कूल हङकङबाट शुरु गरेका थिए। पछि काठमान्डौंको लिटिल एन्जल्स स्कूलमा अध्यान गरेका थिए।
सन्तोष राई एक प्रसिद्ध म्याराथन धावक, अल्ट्रा-ट्रेल म्याराथन धावक, र ट्रायथलीट हुन्। जसले विश्व मञ्चमा नेपालको गर्वका साथ प्रतिनिधित्व गर्नुभएकोछ। शारीरिक र मानसिक सहनशीलताको सीमालाई पार गरि सन्तोषले सहनशीलता खेलकुद जगतमा केही कठिन चुनौतीहरू पूरा गरिसकेका छन्।
उनका उपलब्धिहरूमा ४८ घण्टासम्म प्रत्येक ४ घण्टामा ४ माइल दौडनु, पूर्ण-समय काम गर्दै लगातार ७ दिनमा ७ हाफ आइरनम्यान ट्रायथलन पूरा गर्नु, नेपालमा सबैभन्दा कठिन चरम आइरनम्यान-दूरी ट्रायथलन जित्नु, नेपालका ७ प्रान्तहरूमा ७ दिनमा ७ म्याराथन दौडनु, विश्वको सबैभन्दा उच्च उचाइको म्याराथनमा भाग लिनु, र लन्डन म्याराथनमा परम्परागत नेपाली पोशाक लगाएर सबैभन्दा छिटो म्याराथन पुरा गिनिज वर्ल्ड रेकर्डमा नाम लेख्न सफल। सबै परोपकारी संस्था र विपन्न समुदायहरूको जागरूकता र कोष जुटाउने उद्देश्यले भाग लिएका हुन्।
सन्तोष सबै ६ वटै विश्व मेजर म्याराथनहरु पूरा गर्ने पहिलो नेपाली हुन्। जसले विश्वव्यापी सहनशीलता दौड समुदायमा आफ्नो स्थान बलियो बनाउँछ। इङ्गल्याण्ड एथलेटिक्सका योग्य दौड प्रशिक्षक र व्यक्तिगत प्रशिक्षकको रूपमा, उनले आफ्नो विशेषज्ञता अरूलाई उनीहरूको फिटनेस र सहनशीलता लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न प्रेरित र मार्गदर्शन गर्न समर्पित गर्छन्। उनी दुई प्रमुख दौडमा पहल गर्ने संस्थापक पनि हुन्। धरान रन, नेपालमा सबैभन्दा ठूलो १० किलोमिटर दौड प्रतियोगिता, र नेपाल रन युके, जसले स्वास्थ्य र कल्याणलाई प्रवर्द्धन गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा नेपाली दौड समुदायलाई विस्तार गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ।
गहिरो व्यक्तिगत यात्राबाट प्रेरित भएर, सन्तोषको खेलकुदमा प्रवेश उनकी जेठी छोरीलाई गम्भीर स्वास्थ्य समस्या भएपछि सुरु भयो। छोरीको पीडा देख्नु उनको जीवनको एक महत्वपूर्ण मोड थियो। अस्पताल, साथीभाइ र परिवारको अटल सहयोगमा, उनकी छोरी बिस्तारै निको भइन्। ग्रेट ओर्मन्ड स्ट्रिट चिल्ड्रेन्स हस्पिटल (GOSCH) प्रति कृतज्ञता व्यक्त गर्न, सन्तोषले ब्रिटिश १० किलोमिटर दौडमा पहिलो पटक भाग लिए। उनको त्यो पहिलो लामो दूरीको दौड थियो। यो दौडको माध्यमनै जीवनभरको मिशनका लागि उत्प्रेरक बन्यो। सन्तोष बाटोमा अनगिन्ती अरूलाई पनि प्रेरित गर्दै दौडिन्छन्।
समुदायको उत्थान गर्ने आफ्नो निरन्तर प्रयासमा, सन्तोष र उनको टोलीले हालै काठमाडौंमा महिला सशक्तिकरणमा केन्द्रित एमआरआई प्रशिक्षण शिविर स्थापना गरेका छन्, र नेपालमा खेलाडीहरूलाई सहयोग गर्न र प्रतिभालाई बढावा दिन जुम्लामा उच्च-उचाइ प्रशिक्षण शिविर निर्माण गरिरहेका छन्।
आफ्नो उल्लेखनीय सहनशीलता उपलब्धिहरू, समुदाय-निर्माण पहलहरू र परोपकारी प्रयासहरू मार्फत सन्तोष राईले विश्वभरका मानिसहरूलाई दौड मार्फत जोडिन र स्वस्थ, दयालु जीवनशैली अँगाल्न प्रेरित गरिरहेका छन्।
-1757691572.jpg)
